03.08.2021 r.
4 min

Czy równe traktowanie w zatrudnieniu zawsze oznacza jednakowe prawa pracowników?

Ekspert PCKP

Skopiuj link
03.08.2021r.
4 min

Zasada równego traktowania oznacza równość praw w stosunkach pracy. Jej źródła można upatrywać w konstytucyjnych równości w prawie albo równości wobec prawa.

„Istotą komentowanego przepisu jest to, że osoby wykonujące takie same obowiązki w sposób jednakowy mają z mocy ustawy takie same prawa. Równość praw nie zależy przy tym od występowania lub niewystępowania kryteriów uznawanych za dyskryminacyjne. To, co jest przedmiotem porównania to jedynie zakres obowiązków pracownika oraz sposób ich wykonywania. Przepis nie służy więc przeciwdziałaniu i sankcjonowaniu za dyskryminację, lecz wyrównywaniu sytuacji prawnej.” (Kodeks pracy. Komentarz, red. A. Sobczyk, art. 112).

Omawiana zasada ma szczególne znaczenie w przypadku, gdy pracownicy wykonują jednakowo takie same obowiązki. Na tej podstawie można wysnuć wniosek, że kodeks pracy dopuszcza różnicowanie praw pracowników w zależności od wykonywanych przez nich obowiązków bądź nawet takich samych (na takim samym stanowisku), ale niejednakowo. Oznacza to, iż uprawnienia poszczególnych pracowników (poza prawem do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy) nie tylko mogą, lecz powinny, różnić się w zależności od rodzaju i sposobu wykonywania pracy. Nie pozostaje w sprzeczności z tą zasada przyznanie niektórym grupom pracowników specjalnych praw, jeśli mają służyć one wyrównaniu szans (niepełnosprawni), wzmożonym potrzebom rozwoju (młodociani) lub stanowić rekompensatę dla większych obciążeń wynikających z sytuacji życiowej (uprawnienia pracowników wychowujących dzieci).

Na tej podstawie należy zgodzić się ze stanowiskiem wyrażonym w Komentarzu do art. 112 kodeksu pracy (red. Muszalski/Walczak): „Równe traktowanie nie oznacza jednakowego, mogą występować zróżnicowania, np. ze względu na wiek, niepełnosprawność. W Polsce TK wyjaśnił, że przyznanie kobietom dodatkowych uprawnień w porównaniu z mężczyznami ma na celu zagwarantowanie realizacji równouprawnienia, nie przeczy zatem zasadzie równości, ale ją realizuje (orz. TK z 3.3.1987 r., P 2/87,).”

„Według literalnego brzmienia art. 112 KP, zasada równości praw pracowników w stosunku pracy wchodzi w rachubę wtedy, gdy pracownicy "jednakowo" pełnią "takie same obowiązki". Oznacza to, że wymieniony przepis dopuszcza różnicowanie praw pracowników, którzy albo pełnią inne obowiązki, albo pełniąc takie same obowiązki – wypełniają je niejednakowo. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że zasada równego traktowania pracowników nie wyklucza dyferencjacji praw i obowiązków pracowniczych. Przepis art. 112 KP zakłada bowiem wprost różnicowanie sytuacji pracowników ze względu na odmienności wynikające z ich cech osobistych i różnic w wykonywaniu pracy. […] Z powyższego wynika, że do naruszenia zasady równego traktowania pracowników i zasady niedyskryminacji w zatrudnieniu może dojść tylko wtedy, gdy różnicowanie sytuacji pracowników wynika wyłącznie z zastosowania przez pracodawcę niedozwolonego przez ustawę kryterium, co opiera się wprost na założeniu, iż dyferencjacja praw pracowniczych nie ma w tym przypadku oparcia w odrębnościach związanych z obowiązkami ciążącymi na danych osobach, sposobem ich wypełnienia, czy też ich kwalifikacjami.” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2007 roku, sygn. akt II PK 14/07).