Skopiuj link
Podstawową formą ochrony wynagrodzenia za pracę jest zawarty w art. 84 kodeksu pracy zakaz zrzeczenia się wynagrodzenia. „Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę.” Ustawodawca, dbając o szeroko rozumiane dobro pracownika i jego rodziny, ograniczył prawo pracownika do swobodnego dysponowania prawem do wynagrodzenia.
„W świetle art. 84 kodeksu pracy nie są dopuszczalne żadne czynności prawne pracownika, na mocy których zobowiązywałby się on do nieodpłatnego wykonywania pracy lub zwalniałby pracodawcę z obowiązku zapłaty wynagrodzenia. Czynności prawne sprzeczne z dyspozycją art. 84 kodeksu pracy są nieważne na podstawie art. 58 kodeksu cywilnego w związku z art. 300 kodeksu pracy. Jeżeli tego typu postanowienia znalazły się w umowie o pracę lub innym akcie stanowiącym podstawę nawiązania stosunku pracy, są one nieważne na podstawie art. 18 § 2 kodeksu pracy.” (Kodeks pracy. Komentarz, red. A. Sobczyk)
Omawiany zakaz ma bezwzględny charakter i obejmuje zakaz całkowitego i częściowego zrzeczenia się wynagrodzenia.
Kwestią sporną pozostaje zakres przedmiotowego zakazu. Jednak „utrwalony dorobek judykatury pozwala bowiem zasadnie przyjąć, że przepisom ochronnym, oprócz wynagrodzenia za pracę w sensie ścisłym, podlegają należności przysługujące pracownikowi na podstawie przepisów prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. i spełniające funkcje podobne wynagrodzeniu za pracę. Należność gwarantowana umową o pracę, niemająca swojego odpowiednika w przepisach prawa pracy i niebędąca wynagrodzeniem za pracę ani niespełniająca jego funkcji, nie mieści się w tak rozumianym przedmiocie ochrony przewidzianym przepisami Kodeksu pracy.” (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2006 roku, sygn. II PK 317/05)
Warto również zwrócić uwagę na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2009 roku, sygn. I PK 89/09, w którym stwierdzono, że: „skoro nieważne jest zrzeczenie się przez pracownika prawa do wynagrodzenia za pracę, to również nieważne jest zobowiązanie się przez pracownika, że w przyszłości nie będzie dochodził od pracodawcy zapłaty tego wynagrodzenia. Tego rodzaju pactum de non petendo stanowiłoby bowiem obejście bezwzględnego zakazu zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 i 84 k.p.).”