Na pracodawcy ciąży obowiązek skierowania pracownika powracającego do pracy po chorobie trwającej dłużej niż 30 dni na badania kontrolne. Wynika on z art. 229 § 2 kodeksu pracy. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika, który nie posiada aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie (art. 229 § 4 kodeksu pracy). Badania kontrole mają na celu potwierdzić zdolność pracownika do wykonywania pracy.
Może się zdarzyć, że pracodawca, chcąc uniknąć kierowania pracownika na badania kontrolne, zdecyduje o zastąpieniu orzeczenia lekarza medycyny pracy zaświadczeniem o zdolności do pracy wystawionym przez lekarza prowadzącego pracownika. Takie działanie jest niezgodne z prawem. Pracownik, który nie został poddany badaniom kontrolnym, po trwającej dłużej niż 30 dni niezdolności do pracy z powodu choroby, w wyniku których uzyskał zaświadczenie wydane przez lekarza medycyny pracy pozwalające mu na powrót do pracy jest traktowany jako osoba nieposiadająca aktualnego orzeczenia o zdolności do pracy, nawet jeśli posiada zaświadczenie takiej treści od lekarza innej specjalizacji. Na potwierdzenie tego stanowiska można powołać się na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2005 roku: „pracownik stawiający się do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności (art. 53 § 3 k.p.) nie ma obowiązku dostarczenia orzeczenia lekarskiego o zdolności do pracy, o którym mowa w art. 229 § 2 k.p., jeżeli pracownik stawi się do pracy i zgłosi gotowość jej wykonywania, obowiązek skierowania go na kontrolne badania lekarskie spoczywa na pracodawcy” (sygn. II PK 319/04).
Obowiązkowi pracodawcy skierowania pracownika na badania kontrolne towarzyszy obowiązek pracownika poddania się tym badaniom. Bez orzeczenia lekarza medycyny pracy potwierdzającego zdolność pracownika do pracy, pracodawca nie może dopuścić pracownika do wykonywania pracy.
Poddanie się badaniom kontrolnym stanowi jeden z podstawowych obowiązków pracownika w zakresie przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, na podstawie art. 211 kodeksu pracy (pkt 5). Tym samym niezastosowanie się do powyższych przepisów może skutkować nałożeniem kary porządkowej, na podstawie art. 108 i następnych kodeksu pracy. Co więcej, pracownik, który odmawia poddania się badaniom kontrolnym, nie może rozpocząć pracy z własnej winy, i wobec tego nie przysługuje mu wynagrodzenie. Ponadto niepoddanie się badaniom kontrolnym stanowić może podstawę rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy w trybie dyscyplinarnym. „Zawinione (z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa) niewykonanie przez pracownika zgodnego z prawem polecenia poddania się kontrolnym badaniom lekarskim, jako naruszające obowiązek wykonania polecenia dotyczącego pracy (art. 100 i art. 211 pkt 5 KP), może stanowić podstawę niezwłocznego rozwiązania umowy o pracę na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 KP” (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2000 r., sygn. I PKN 642/99).