Pracownicy młodociani spełniający kryteria określone w kodeksie pracy mogą zostać zatrudnieni w zakładzie pracy albo na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego albo umowy o pracę przy wykonywaniu prac lekkich. Ustawodawca przewidział dodatkowe obowiązki dla pracodawcy zatrudniającego pracowników młodocianych. Szczególne warunki dotyczą czasu pracy, prowadzenia wykazu prac wzbronionych dla takich pracowników, wykazu prac lekkich dozwolonych młodocianym oraz wykazu stanowisk pracy dozwolonych młodocianym pracującym w celu przygotowania zawodowego.

Trzeba pamiętać, że zgodnie z art. 202 § 3 kodeksu pracy do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, natomiast w świetle art. 198 kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany zwolnić młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych w związku z dokształcaniem się. Wyznacznikiem praktycznej nauki zawodu będzie więc szkolny plan lekcji.

W przypadku pracowników młodocianych prawodawca dodatkowo wymaga odnotowania czasu ich pracy przy pracach wzbronionych, których wykonywanie jest dozwolone w celu odbycia przez nich przygotowania zawodowego.

Zatrudniając pracowników młodocianych (choćby jednego) pracodawca ma obowiązek prowadzenia ewidencji pracowników młodocianych (art. 193 kodeksu pracy). „Po nowelizacji KP z 2.2.1996 r. – treść i formę tej ewidencji pozostawiono decyzji danego pracodawcy. Należy przy tym mieć na uwadze, iż każdy pracodawca obciążony jest prowadzeniem różnego rodzaju dokumentacji w sprawach pracowniczych i tylko niektóre z nich zostały szczegółowo określone przepisami ustawowymi lub przepisami wykonawczymi. Przedmiotowa ewidencja może służyć także organom kontrolującym przestrzeganie prawa pracy w zakresie zatrudniania młodocianych, a w tym w szczególności PIP (por. art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy).” (Kodeks pracy. Komentarz, red. prof. dr hab. Wojciech Muszalski, dr hab. Krzysztof Walczak). Ustawodawca nie precyzuje treści tej ewidencji, jednakże wydaje się, iż wskazanym byłoby ujęcie w niej następujących informacji: imię i nazwisko pracownika młodocianego, data rozpoczęcia przygotowania zawodowego oraz rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonania określonej pracy).

Ponadto pracodawca powinien sporządzić wykaz prac lekkich oraz prac wzbronionych młodocianym. Wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac nie może zawierać prac wzbronionych młodocianym, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 204 (art. 200¹ § 3 kodeksu pracy). Wykaz lekkich prac ustala pracodawca w regulaminie pracy. Pracodawca, który nie ma obowiązku wydania regulaminu, ustala wykaz lekkich prac w osobnym akcie (art. 200¹ § 4 kodeksu pracy).

Zgodnie z art. 204 § 1 kodeksu pracy nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych. Wykaz został ustalony w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 roku w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac. Warto podkreślić dwie kwestie:

• zaimportowanie do prawa zakładowego pełnej treści rozporządzenia nie stanowi realizacji ustawowego obowiązku nałożonego na pracodawcę. Należy bowiem dostosować ten wykaz do prac występujących w zakładzie.
• spis składać powinien się z dwóch wykazów, a mianowicie prac wzbronionych młodocianym oraz niektórych rodzajów prac wzbronionych młodocianym, przy których zezwala się na zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat.

Warto także wspomnieć, że ustawodawca doprecyzował także treść umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego. Zgodnie z art. 195 § 1 kodeksu pracy umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego powinna określać w szczególności:

1. rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy);
2. czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego;
3. sposób dokształcania teoretycznego;
4. wysokość wynagrodzenia.