Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa: „Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli stosunek pracy trwa krócej niż 12 miesięcy, do wyliczenia podstawy należy przyjąć pełne kalendarzowe miesiące zatrudnienia.”

Podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli:

• między okresami pobierania zasiłków tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy dłuższej niż 1 miesiąc kalendarzowy (dla celów ustalenia ponownie podstawy wymiaru zasiłku chorobowego od 1 stycznia 2022 roku – wcześniej przerwa nie mogła być dłuższa niż 3 miesiące kalendarzowe),
• nie ustało prawo do składnika wynagrodzenia lub
• nie zmienił się wymiar czasu pracy ubezpieczonego.

Natomiast „w razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach, o których mowa w art. 36.” (art. 40 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).

W przypadku zmiany wymiaru czasu pracy decydujące znaczenie ma moment dokonania tej zmiany. Jeżeli etat zmienił się najpóźniej w miesiącu powstania niezdolności do pracy lub w miesiącach poprzedzających to zasiłek zostanie wyliczony z wynagrodzenia przyznanego zgodnie z nowym wymiarem czasu pracy. Jeśli wymiar czasu pracy ubezpieczonego zmienił się w miesiącach następujących po miesiącu, w którym rozpoczęła się jego absencja chorobowa, podstawa zasiłku, co do zasady, pozostaje niezmieniona.

Wyjątkiem od wskazanej reguły jest sytuacja, gdzie pomimo spełnienia powyższych przesłanek, podstawa zasiłku będzie uzależniona od zmienionego wymiaru czasu pracy. Ma to miejsce wówczas, gdy nastąpi zmiana etatu już po miesiącu zachorowania i nie wystąpi jakakolwiek przerwa w wypłacie zasiłku, a także zmieni się rodzaj wypłacanego świadczenia. Na przykład po absencji chorobowej przypadającej w trakcie ciąży kobieta urodzi dziecko i w miejsce zasiłku z tytułu niezdolności do pracy pojawi się zasiłek macierzyński za okres urlopów związanych z rodzicielstwem. W takim przypadku pomimo braku przerwy między świadczeniami, zasiłek macierzyński należy wypłacić zgodnie z nowym wymiarem czasu pracy.

Trzeba pamiętać, że sama zmiana wysokości wynagrodzenia, bez zmiany wymiaru czasu pracy, nie powoduje konieczności ustalenia na nowo podstawy wymiaru zasiłku.

Ponadto warto dodać, że w ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych zawarto regulację wyłączającą zastosowanie art. 40 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w przypadku obniżenia wymiaru czasu pracy. Zgodnie z treścią art. Art. 31zy¹³ tej ustawy:

1. Przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługujących osobom, którym obniżono wymiar czasu pracy na podstawie art. 15g, oraz osobom, którym na podstawie art. 15zf wprowadzono mniej korzystne warunki zatrudnienia niż wynikające z umów o pracę, nie stosuje się przepisu art. 40 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jeżeli:

1. obniżenie wymiaru czasu pracy lub wprowadzenie mniej korzystnych warunków zatrudnienia nastąpiło w okresie wcześniej pobieranego zasiłku oraz
2. między okresami pobierania wcześniejszego i kolejnego zasiłku nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe.

2. Przepis ust. 1 stosuje się również do osób, którym obniżono wymiar czasu pracy na podstawie art. 15gb.
3. Przepis ust. 1 stosuje się również do osób, którym na podstawie art. 15zzzzzo ust. 2 obniżono wymiar czasu pracy lub wprowadzono mniej korzystne warunki zatrudnienia niż wynikające z podstawy nawiązania stosunku pracy.
4. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przypadającego w okresie ciąży oraz zasiłku macierzyńskiego osobom, o których mowa w ust. 1-3:

1. Warunku, o którym mowa w ust. 1, nie stosuje się;
2. nie uwzględnia się okresów obniżonego wymiaru czasu pracy lub mniej korzystnych warunków zatrudnienia, o których mowa w ust. 1-3.