Przez pojęcie „szczególnie ważnych informacji” należy rozumieć informacje techniczne, technologiczne, handlowe oraz organizacyjne przedsiębiorstwa, co do których podmiot gospodarczy podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności. Pojęcie to ma bardzo szeroki zakres. Dotyczy wszelkich wiadomości, które pracownik powziął w związku ze świadczeniem pracy, a które mają istotny wpływ dla funkcjonowania przedsiębiorcy. Stroną umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy może być wyłącznie pracownik, który miał dostęp do takich informacji. Właśnie ze względu na to, że ujawnienie szczególnie ważnych informacji, do których pracownik miał dostęp, może narazić pracodawcę na szkodę, ustawodawca dopuścił możliwość zawarcia umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy w art. 101² kodeksu pracy. Służy ona zabezpieczeniu interesów pracodawcy.

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy musi zostać sporządzona na piśmie (pod rygorem nieważności), precyzować zabronioną działalność konkurencyjną, przewidywać okres, przez który będzie pozostawać w mocy, zakres terytorialny oraz wysokość odszkodowania, jakie będzie przysługiwało pracownikowi. Odszkodowanie nie może być niższe niż 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu. Może być ono wypłacane w miesięcznych ratach.

Ustawodawca wskazuje minimalne warunki, jakie musi spełniać omawiane odszkodowanie. Strony nie mogą zatem ustalić go zupełnie dowolnie. Dlatego też należy przyjąć, że „świadczenie otrzymane z tytułu umowy o zakazie konkurencji jest odszkodowaniem, którego wysokość i zasady ustalania wynikają wprost z przepisów Rozdziału IIa KP. […] Ustawa precyzuje więc warunki otrzymania świadczenia (następuje to na mocy umowy pomiędzy pracodawcą i pracownikiem mającym dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, w której należy określić okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania), a także nakreśla zasady ustalania wysokości tego odszkodowania podając sposób jego wyliczenia poprzez odniesienie do wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji oraz minimalną wielkość (25% tego wynagrodzenia).” (Komentarz do art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, red. Marciniuk).

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przyjmuje się, że odszkodowanie wypłacane z tytułu umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie korzysta ze zwolnienia od opodatkowania. Zgodnie z treścią przywołanego przepisu wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510, 1700 i 2140), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Pracodawca wypłacając odszkodowanie powinien pobrać stosowaną zaliczkę na podatek dochodowy i odprowadzić ją do właściwego organu.