Zgodnie z art. 186 § 6 kodeksu pracy pracownica legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu, jeżeli:

1. pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko albo pracownik – inny członek najbliższej rodziny;
2. przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony – ojciec dziecka albo ubezpieczony – inny członek najbliższej rodziny, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

Zawarte w kodeksie pracy przepisy nie ustanawiają legalnej definicji pojęcia innego członka najbliższej rodziny. Pewną wskazówkę w tym zakresie zawiera art. 175¹ pkt 3 i 4 kodeksu pracy, wprowadzający na potrzeby regulacji kodeksowej pojęcia „pracownika – innego członka najbliższej rodziny” oraz „ubezpieczonego – innego członka najbliższej rodziny”. Przepisy te odwołują się do art. 29 ust. 5 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Jak się jednak okazuje, ani ten przepis, ani cała ustawa zasiłkowa nie definiuje pojęcia „innego członka najbliższej rodziny”. W art. 32 ust. 2 tejże ustawy możemy co najwyżej odnaleźć definicję „innego członka rodziny”, za którego uznaje się: małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat – jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym.

Warto jednak zaznaczyć, że art. 32 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wyznacza krąg członków rodziny na potrzeby ustalenia prawa do zasiłku opiekuńczego, a nie zasiłku macierzyńskiego. A poza tym, zwrócić należy uwagę na istotny szczegół, a mianowicie – przepis ten ustanawia definicję „innego członka rodziny”, a nie „innego członka najbliższej rodziny”. Nie sposób uznać, aby obydwa te pojęcia były ze sobą tożsame. Wykładnia literalna sugeruje, że grono „innych członków najbliższej rodziny” powinno być węższe niż to określone w art. 32 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Problem braku definicji „innego członka najbliższej rodziny” dotyczy zatem nie tylko art. 180 kodeksu pracy, ale również regulacji zawartej w art. 29 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, która także posługuje się tym niezdefiniowanym pojęciem.

W kontekście tak zarysowującego się problemu, w literaturze tematu prezentowane jest stanowisko, zgodnie z którym, z uwagi na brak definicji „członka najbliższej rodziny” na potrzeby określenia zakresu podmiotowego tego pojęcia należałoby pomocniczo stosować katalog zawarty w art. 32 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Tezę tę wspiera się argumentacją natury praktycznej, bazującej na założeniu, że wyliczone w tym przepisie osoby tradycyjnie zwykło się zaliczać do członków najbliższej rodziny.

„Uważam, że pojęcie członka najbliższej rodziny w rozumieniu przepisów działu ósmego Kodeksu pracy powinno być rozumiane ściśle, gdyż z uwagi na rodzaj stosunków regulowanych tymi przepisami oraz odpowiadające im procedury nie można pozwolić, aby pracodawca, który ma udzielić takiej osobie urlopu macierzyńskiego, miał wątpliwości, czy jest ona do tego uprawniona. W ramach procedury związanej z udzielaniem takiego urlopu nie ma miejsca na badanie relacji bliskości między osobami ani na badanie, czy pozostają one w nieformalnym związku. Przepisy art. 175¹ nie przewidują także, że osoby te mają pozostawać we wspólnym gospodarstwie domowym z rodzicami dziecka lub dzieckiem. Dlatego uważam, że najbliżsi członkowie rodziny inni niż ojciec – wychowujący dziecko, to wyłącznie krewni: rodzice matki lub ojca dziecka, ich rodzeństwo oraz rodzeństwo dziecka.” (E. Maniewska [w:] K. Jaśkowski, E. Maniewska, Kodeks pracy. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2023).