Skopiuj link
Odpowiedź:
Uprawnienie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS) do kwestionowania wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe wynika z art. 41 ust. 12 i 13 oraz art. 86 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 963), zwanej dalej ustawą. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 kwietnia 2005 r., „art. 86 ust. 2 tej ustawy, który upoważnia Zakład Ubezpieczeń Społecznych do kontroli wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń przez płatników składek. Kontrola ta obejmuje między innymi zgłoszenie do ubezpieczenia oraz prawidłowość i rzetelność obliczenia, potrącenia i płacenia składki. Oznacza to przyznanie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych kompetencji do badania zarówno tytułu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności jej poszczególnych postanowień i – w ramach obowiązującej go procedury – zakwestionowania tych postanowień umowy o pracę w zakresie wynagrodzenia, które pozostają w kolizji z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. (…) Realna możliwość takiej kontroli powstaje po przekazaniu przez płatnika raportu miesięcznego, przedkładanego zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy. W raporcie płatnik przedstawia między innymi dane o tytule ubezpieczenia i podstawie wymiaru składek oraz dokonuje zestawienia należnych składek na poszczególne ubezpieczenia. Dane te mogą być zakwestionowane zarówno przez ubezpieczonego, jak i przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować także wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (art. 58 k.c.).” (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 r., sygn. akt II UZP 2/05).
Analizując kwotę ustalonego w umowie o pracę wynagrodzenia ZUS bada, czy praca była rzeczywiście świadczona oraz czy kwota wynagrodzenia spełnia kryteria określone w art. 78 § 1 k.p. W myśl tego przepisu wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.
Kwestionowanie kwoty wskazanego w umowie o pracę wynagrodzenia ma miejsce, w przypadku gdy okoliczności sprawy wskazują, iż wynagrodzenie wypłacone zostało na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 r., sygn. akt III UK 7/09). W szczególności ZUS podważa otrzymane przez pracownika wynagrodzenie, jeżeli jego wysokość została ustalona w oderwaniu od zakresu obowiązków, kwalifikacji i wkładu pracy pracownika, w dysproporcji do wynagrodzeń pozostałych pracowników, a także w sytuacji gdy pracodawcę i pracownika wiążą bliskie relacje, w szczególności rodzinne.
Jeżeli w toku postepowania wyjaśniającego ZUS ustali nieważność umowy o pracę w zakresie postanowień dotyczących kwoty wynagrodzenia, wydaje decyzję ustalającą nową podstawę wymiaru składek. Najczęściej będzie to kwota odpowiadająca kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę lub kwocie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce.
Ubezpieczony, którego wynagrodzenie zostało zakwestionowane, może wnieść odwołanie do sądu, za pośrednictwem ZUS.
Radca Prawny
Dominika Zarzycka-Dudek
[email protected]
Masz pytanie? Napisz do naszego Eksperta