10.11.2018 r.
4 min

Równoważny czas pracy

Ekspert PCKP

Skopiuj link
10.11.2018r.
4 min

Zgodnie z art. 135 § 1 kodeksu pracy, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy. Jak stanowi § 2 tego artykułu, w szczególnie uzasadnionych przypadkach okres rozliczeniowy, o którym mowa w § 1, może być przedłużony, nie więcej jednak niż do trzech miesięcy. Jednocześnie przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych okres rozliczeniowy, o którym mowa w § 1, może być przedłużony, nie więcej jednak niż do czterech miesięcy.

W równoważnym systemie czasu pracy czas pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, a także pracownic w ciąży i pracowników opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia, bez ich zgody, nie może przekraczać 8 godzin na dobę. Wykonują oni pracę tylko przez 8 godzin, a za resztę czasu pracy otrzymują wynagrodzenie bez wykonywania pracy. Osoby te zachowują bowiem prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem z tego powodu wymiaru czasu pracy (art. 148 kodeksu pracy).

Na gruncie aktualnego stanu prawnego należy mieć na względzie, że w kodeksie pracy wyróżniono trzy odmiany równoważnego systemu czasu pracy. Oprócz postaci podstawowej, którą opisano powyżej, ustawodawca przewidział także dwie zmodyfikowane odmiany, których zastosowanie jest możliwe w ściśle opisanych przypadkach, a mianowicie przy dozorze urządzeń oraz przy pilnowaniu osób
i mienia.

Przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 16 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca (art. 136 § 1 kodeksu pracy). W takim przypadku pracownikowi przysługuje, bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, odpoczynek przez czas odpowiadający co najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezależnie od odpoczynku przewidzianego w art. 133 kodeksu pracy.

Do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. Również w tej sytuacji, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, okres rozliczeniowy może zostać przedłużony, jednak nie więcej niż do trzech miesięcy, a przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych może być przedłużony maksymalnie do czterech miesięcy. Ponadto pracownikowi przysługuje, bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, odpoczynek przez czas odpowiadający co najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezależnie od odpoczynku przewidzianego w art. 133 kodeksu pracy.

Warto zwrócić uwagę, że do pracownika objętego równoważnym systemem czasu pracy nie można zastosować przerywanego czasu pracy (art. 139 § 2 kodeksu pracy).