18.05.2018 r.
8 min

Podstawa wymiaru zasiłków dla ubezpieczonych będących pracownikami

Ekspert PCKP

Skopiuj link
18.05.2018r.
8 min

W przypadku pracowników podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Szczególnie w odniesieniu do pracowników, których wynagrodzenie jest wypłacane w miesiącu następującym po miesiącu, którego dotyczy (np. do 10 dnia miesiąca następnego), należy zwrócić uwagę, że ustawodawca posługuje się pojęciem „za okres”, a nie „w okresie”. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za jeden dzień niezdolności do pracy stanowi jedna trzydziesta część wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku. Ponadto podstawę ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy.

Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem okresu 12 miesięcy trwania stosunku pracy, to podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowić będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia. Zatem pod uwagę będzie brane wyłącznie wynagrodzenie wypłacane pracownikowi w miesiącach, w których jego zatrudnienie trwało od pierwszego do ostatniego dnia roboczego miesiąca.

Ustawodawca przewidział również sytuację, kiedy niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego, w którym ubezpieczony jest objęty ubezpieczeniem chorobowym (art. 37 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa). W takim przypadku podstawą wymiaru zasiłku chorobowego będzie wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby – pozostając zdolnym do pracy – pracowałby pełny miesiąc kalendarzowy. Jeżeli przysługuje mu wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości, będzie to wynagrodzenie miesięczne, określone w umowie o pracę lub innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy. W razie gdy wynagrodzenie nie zostało określone w taki sposób, a pracownik przepracował choćby jeden dzień, będzie to wynagrodzenie wyliczone poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane, do momentu powstania niezdolności do pracy, dni przez liczbę tych dni i pomnożenie otrzymanej wartości przez liczbę dni, które ubezpieczony był zobowiązany przepracować w tym miesiącu. Jeśli zaś ubezpieczony nie osiągnął żadnego wynagrodzenia, to do wyliczenia postawy zasiłku chorobowego będzie brana pod uwagę kwota zmiennych składników wynagrodzenia, w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłacona za miesiąc, w którym powstała  niezdolność do pracy, innym pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek chorobowy. Trzeba mieć na względzie, że pracownik, którego niezdolność do pracy powstała w pierwszym miesiącu zatrudnienia, może uzyskać wynagrodzenie chorobowe, jeśli:

  • przed zatrudnieniem podlegał ubezpieczeniu chorobowemu z innego tytułu, a przerwa miedzy ustaniem tego ubezpieczenia a aktualnym zatrudnieniem trwała nie dłużej niż 30 dni lub była spowodowana urlopem bezpłatnym, wychowawczym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej;
  • posiada przynajmniej 10 lat stażu pracy, w którym pracownik podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Art. 38 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wskazuje, w jaki sposób należy ustalić przeciętne miesięczne wynagrodzenie ubezpieczonego. Należy podzielić wynagrodzenie osiągnięte przez ubezpieczonego za okres, który jest brany pod uwagę zgodnie z przytoczonymi powyżej zasadami, przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte. Jeżeli w okresie tym ubezpieczony nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, to przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego:

1) wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy;

2) przyjmuje się, po uzupełnieniu według zasad dotyczących określania podstawy zasiłku chorobowego w razie powstania niezdolności do pracy przed upływem pełnego miesiąca, wynagrodzenie z miesięcy, w których ubezpieczony będący pracownikiem przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy.

A w przypadku gdy w okresie, o którym mowa powyżej, ubezpieczony w każdym miesiącu wykonywał pracę z przyczyn usprawiedliwionych przez mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy, to przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się wynagrodzenie za wszystkie miesiące po uzupełnieniu według zasad dotyczących określania podstawy zasiłku chorobowego w razie powstania niezdolności do pracy przed upływem pełnego miesiąca.

Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku. Jeżeli składniki te przysługują za pewne okresy, to wlicza się je do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku, w wysokości stanowiącej jedną dwunastą kwoty wypłaconej pracownikowi za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Natomiast w przypadku gdy omawiane składniki nie zostały wypłacone do czasu ostatecznego sporządzenia listy wypłat zasiłków chorobowych, to do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się składniki wypłacone za okres poprzedni.

W razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w jednym z 12 miesięcy, za które zostało wypłacone wynagrodzenie, brane pod uwagę dla ustalenia podstawy zasiłku.

Warto dodać, że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wypłacany zasiłek wyrównawczy traktuje się na równi z wynagrodzeniem. Nie uwzględnia się natomiast tych składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku chorobowego, zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku. Nie uwzględnia się również składników wynagrodzenia, które przysługują tylko do określonego terminu, w myśl umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy oraz których wypłaty zaprzestano na podstawie układu zbiorowego pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeśli ustala się podstawę wymiaru zasiłku chorobowego należnego za okres przypadający po wskazanym terminie lub bo terminie zaprzestania ich wypłaty.

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia. Zasady tej nie stosuje się do pracowników, w stosunku do których nie obowiązują przepisy ustawy z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie może być wyższa niż kwota wynosząca 100% przeciętnego wynagrodzenia. Kwotę tę ustala się miesięcznie, poczynając od trzeciego miesiąca kwartału kalendarzowego, na okres trzech miesięcy, na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych.

Podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe.